Protetik diş tedavisi, diş kayıpları veya dişlerdeki ciddi hasarlar sonucu bozulan ağız fonksiyonlarını ve estetiği yeniden sağlamayı hedefleyen diş hekimliği dalıdır. Temel amacı, özel olarak hazırlanan yapay dişler veya restorasyonlar kullanarak çiğneme, konuşma yeteneğini ve doğal gülüşü geri kazandırmaktır. Protetik diş tedavisi, kaybedilen diş dokularının yerine konması yoluyla ağız sağlığını iyileştirir ve kişiye özel çözümler sunarak yaşam kalitesini artırır. Bu tedaviler, fonksiyonel olduğu kadar estetik ihtiyaçlara da cevap verir.

Protetik Diş Tedavisi Ne Anlama Geliyor?

Bu tedavi alanı, diş hekimliğinin adeta bir mühendislik ve sanat dalı gibidir. Kaybedilen dişlerin yerine konması için özel olarak tasarlanmış yapay dişler veya diş yapıları kullanılır. Bunlara genel olarak "protez" adı verilir. Protezler, eksik dişlerin boşluğunu doldurur, hasar görmüş dişleri kaplayarak korur veya dişlerin şeklini, rengini düzelterek estetik bir görünüm kazandırır. Protetik diş tedavisi, sadece eksik dişleri tamamlamakla kalmaz, aynı zamanda ağzın genel sağlığını ve fonksiyonunu da iyileştirir.

Protetik Diş Tedavisi Neden Bu Kadar Önemli?

Diş kayıpları sadece görünümü etkilemez. Çiğnemenin zorlaşması, bazı seslerin çıkarılmasında güçlük yaşanması gibi fonksiyonel sorunlara yol açar. Ayrıca eksik dişin yanındaki dişler zamanla boşluğa doğru kayabilir veya devrilebilir. Bu durum diş dizilimini bozar ve çene ekleminde sorunlara neden olabilir. Eksik dişin olduğu bölgedeki çene kemiği de zamanla eriyebilir, bu da yüz şeklinde çökmelere yol açabilir. İşte protetik diş tedavisi, tüm bu olumsuzlukların önüne geçmek ve ağız sağlığınızı korumak için büyük önem taşır.

Kimler Protetik Diş Tedavisi Yaptırmalı?

Eğer bir veya daha fazla dişinizi çürük, diş eti hastalığı veya bir kaza sonucu kaybettiyseniz, protetik diş tedavisi sizin için uygun olabilir. Dişlerinizde kırık, çatlak veya aşırı aşınma varsa, büyük dolgularla kurtarılamayacak kadar hasar görmüşse yine bu tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz. Kanal tedavisi sonrası zayıflayan dişlerin korunması, dişlerdeki şekil veya renk bozukluklarının düzeltilmesi, tüm dişlerini kaybetmiş kişilerin tekrar çiğneyebilmesi ve gülebilmesi için protetik diş tedavisi gereklidir. Kısacası dişlerinin fonksiyonundan veya görünümünden memnun olmayan pek çok kişi bu tedavilerden fayda görebilir.

Protetik Diş Tedavisi İçin Hangi Uzmana Başvurmalı?

Protetik diş tedavileri hem genel diş hekimleri hem de bu alanda uzmanlaşmış protez uzmanları yani "prostodontistler" tarafından yapılabilir. Basit kron (kaplama), köprü veya hareketli protez uygulamalarını genellikle diş hekiminiz yapabilir. Ancak daha karmaşık vakalar, örneğin çok sayıda implant uygulaması, tam ağız restorasyonlar veya çene eklemi sorunlarıyla birlikte seyreden durumlar söz konusu olduğunda, bir prostodontiste görünmek daha doğru olabilir. Prostodontistler, protetik diş tedavisi üzerine ek eğitim almış uzmanlardır ve zorlu vakaların üstesinden gelme konusunda daha deneyimlidirler. Diş hekiminiz sizi gerekli gördüğünde bir uzmana yönlendirecektir.

Protetik Diş Tedavisi Yöntemleri Kaça Ayrılır?

Protetik diş tedavisi yöntemlerini genel olarak iki ana başlık altında toplayabiliriz. Bunlar sabit protezler ve hareketli protezlerdir. Sabit protezler, diş hekimi tarafından dişlere veya implantlara yapıştırılan ve hasta tarafından çıkarılamayan restorasyonlardır. Hareketli protezler ise hasta tarafından istenildiği zaman takılıp çıkarılabilen protezlerdir. Hangi tip protezin sizin için uygun olduğuna, eksik diş sayınıza, ağzınızdaki diğer dişlerin durumuna, kemik yapınıza ve beklentilerinize göre diş hekiminiz karar verecektir.

Sabit Protezler ile Protetik Diş Tedavisi Nasıl Olur?

Sabit protezler, doğal diş hissini ve fonksiyonunu en iyi taklit eden seçenekler arasındadır. Bu grupta en sık kullanılanlar şunlardır;

Kronlar (Kaplamalar): Tek bir dişi tamamen örten, ona yeni bir şekil ve dayanıklılık kazandıran uygulamalardır.

Köprüler: Bir veya daha fazla yan yana eksik dişin boşluğunu, komşu dişlerden veya implantlardan destek alarak dolduran protezlerdir.

İmplant Üstü Protezler: Eksik dişin yerine çene kemiğine yerleştirilen implantın üzerine yapılan kron veya köprülerdir.

Laminalar (Veneer): Özellikle ön dişlerin estetiğini iyileştirmek için dişin sadece ön yüzeyine yapıştırılan ince porselen yapraklardır.

İnley ve Onleyler: Büyük dolgulara alternatif olarak laboratuvarda hazırlanan ve dişe yapıştırılan daha dayanıklı dolgulardır.

Hareketli Protezler ile Protetik Diş Tedavisi Seçenekleri Nelerdir?

Hareketli protezler, genellikle çok sayıda dişini kaybetmiş veya tam dişsiz hastalarda kullanılır. Hasta tarafından takılıp çıkarılabilir olmaları temizlik açısından avantaj sağlayabilir. Başlıca hareketli protez türleri şunlardır;

Total (Tam) Protezler: Alt veya üst çenede hiç diş kalmadığında kullanılan, tüm dişlerin yerini tutan protezlerdir. Damak olarak da bilinirler.

Parsiyel (Bölümlü) Protezler: Ağızda hala doğal dişler varken, eksik dişlerin yerini doldurmak için yapılan protezlerdir. Kalan dişlere kancalar (kroşeler) veya daha estetik gizli tutucularla bağlanırlar.

İmplant Destekli Hareketli Protezler (Overdenture): Özellikle alt çenede tam protezin tutuculuğunu artırmak için çene kemiğine yerleştirilen birkaç implanttan destek alan protezlerdir. Protez yine takıp çıkarılabilir ama implantlar sayesinde daha sabit durur.

Diş Kaplaması (Kron) ile Protetik Diş Tedavisi Nasıl Yapılır?

Diş kaplaması yani kron, hasar görmüş veya zayıflamış bir dişi adeta bir şapka gibi tamamen saran, ona hem koruma hem de estetik bir görünüm sağlayan bir protetik diş tedavisi yöntemidir. Dişin görünen kısmını taklit edecek şekilde laboratuvarda özel olarak hazırlanır. Kronlar, dişin orijinal şeklini, boyutunu ve fonksiyonunu geri kazandırmak için kullanılır. Aynı zamanda alttaki zayıf diş yapısını kırılmalara karşı korur.

Kronlar Hangi Durumlarda Protetik Diş Tedavisi İçin Kullanılır?

Kron uygulamasına çeşitli durumlarda ihtiyaç duyulur. Örneğin büyük bir dolgu nedeniyle zayıflamış dişleri korumak için, kanal tedavisi görmüş ve kırılgan hale gelmiş dişleri güçlendirmek için, kırık veya çatlak dişleri restore etmek için, aşırı derecede aşınmış dişlerin boyutunu ve fonksiyonunu geri kazandırmak için, rengi veya şekli bozuk dişlerin görünümünü iyileştirmek için kronlar harika bir çözümdür. Ayrıca diş köprülerinin destek ayağı olarak veya dental implantların üzerine diş yapmak için de kronlar kullanılır.

Protetik Diş Tedavisinde Kullanılan Kron Çeşitleri Nelerdir?

Kron yapımında kullanılan farklı malzemeler vardır ve her birinin kendine göre avantajları bulunur. Diş hekiminiz, dişinizin konumu, estetik beklentileriniz ve bütçeniz gibi faktörleri göz önünde bulundurarak en uygun malzemeyi seçecektir. Yaygın kron çeşitleri şunlardır;

Metal Destekli Porselen: İçeride metal bir altyapı, dışarıda porselen kaplama bulunur. Dayanıklıdır ve estetiği de iyidir.

Tam Porselen veya Tam Seramik: Metal içermezler, bu sayede ışığı doğal diş gibi yansıtırlar ve çok estetiktirler. Özellikle ön dişlerde tercih edilirler.

Zirkonyum Destekli Porselen: Zirkonyum, beyaz renkli ve çok dayanıklı bir malzemedir. Hem estetik hem de sağlam bir altyapı sunar. Metal alerjisi olanlar için de uygundur.

Tam Metal Kronlar: Altın veya diğer metal alaşımlarından yapılır. Çok dayanıklıdırlar ancak metalik renkleri nedeniyle genellikle arka dişlerde kullanılırlar.

Kronlarla Protetik Diş Tedavisi Süreci Nasıldır?

Kron yapımı genellikle iki ana seansta tamamlanır. İlk seansta diş hekiminiz, kronun oturacağı yeri hazırlamak için dişi bir miktar küçültür. Ardından, hazırlanan dişin ve çevresinin hassas bir ölçüsünü alır. Bu ölçü, kronunuzun yapılacağı diş teknisyeni laboratuvarına gönderilir. Bu seansın sonunda, dişinizi korumak ve estetiği sağlamak için size geçici bir kron takılır. İkinci seansta (genellikle 1 hafta sonra), laboratuvardan gelen kalıcı kronunuz prova edilir. Renk, şekil ve kapanış uyumu kontrol edildikten sonra, her şey yolundaysa özel bir yapıştırıcı ile kron dişinize kalıcı olarak sabitlenir.

Kron Tedavisinin Protetik Diş Tedavisi Açısından Avantaj ve Riskleri Neler?

Kronların en büyük avantajı, hasarlı bir dişi kurtararak ona yeniden fonksiyon ve estetik kazandırmasıdır. Dişi güçlendirir ve ömrünü uzatır. Ancak her tedavide olduğu gibi bazı riskler de vardır. İşlem sonrası dişte geçici bir hassasiyet olabilir. Çok sert bir şey ısırılırsa veya diş sıkma gibi alışkanlıklar varsa kron çatlayabilir veya kırılabilir. Kronun kenar uyumu tam olmazsa, altına sızıntı olup dişin tekrar çürüme riski bulunur. Çok nadir de olsa kullanılan malzemeye karşı alerji gelişebilir. Kronların ömrü, kullanılan malzemeye ve ağız bakımınıza göre değişir ama iyi bakımla 10-15 yıl veya daha uzun süre dayanabilirler.

Köprülerle Protetik Diş Tedavisi Nasıl Bir Çözümdür?

Dental köprüler, bir veya daha fazla yan yana diş eksikliğinde kullanılan sabit bir protetik diş tedavisi çözümüdür. Adından da anlaşılacağı gibi, eksik dişin oluşturduğu boşluğun üzerine adeta bir köprü kurularak bu boşluk kapatılır. Köprü, boşluğun yanlarındaki sağlam dişlerden (bunlara destek ayak veya abutment denir) veya implantlardan destek alır. Bu destek ayaklarına kronlar (kaplamalar) yapılır ve eksik dişin yerine geçen yapay diş (gövde veya pontik) bu kronlara bağlanır. Köprüler sayesinde hem çiğneme ve konuşma fonksiyonları düzelir hem de estetik bir görünüm sağlanır. Ayrıca komşu dişlerin boşluğa kayması da engellenmiş olur.

Protetik Diş Tedavisinde Ne Tür Köprüler Kullanılır?

Farklı durumlara uygun çeşitli köprü tipleri vardır. En yaygın olanı geleneksel köprüdür. Burada boşluğun her iki yanındaki komşu dişler küçültülerek köprüye destek olarak kullanılır. Eğer sadece tek tarafta destek dişi varsa konsol (serbest sonlu) köprü yapılabilir, ancak bu tip arka dişlerde pek tercih edilmez. Özellikle ön dişlerde, komşu dişleri çok az aşındırarak veya hiç aşındırmadan yapılan kanatlı (Maryland) köprüler de bir seçenektir. Günümüzde en ideal çözümlerden biri de implant destekli köprülerdir. Burada köprü, eksik dişlerin yerine yerleştirilen implantlardan destek alır, böylece komşu sağlam dişlere dokunulmaz.

Köprülerle Protetik Diş Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Geleneksel bir köprü yapım süreci, kron yapımına oldukça benzer. İlk randevuda köprüyü taşıyacak destek dişler hazırlanır yani küçültülür. Ağzın ölçüsü alınır ve laboratuvara gönderilir. Size geçici bir köprü takılır. Laboratuvarda köprü hazırlandıktan sonra (genellikle 1 hafta sürer), ikinci randevuda kalıcı köprü prova edilir. Uyumundan emin olunduktan sonra destek dişlere daimi olarak yapıştırılır. İmplant destekli köprülerde ise önce implantların yerleştirilmesi ve kemikle kaynaşması için birkaç ay beklenmesi gerekir. İyileşme sonrası implantların üzerine köprü hazırlanır ve takılır.

Köprü Tedavisinin Protetik Diş Tedavisi İçin Artıları ve Eksileri Nelerdir?

Köprülerin en önemli artısı, eksik dişlerin yerini sabit bir şekilde doldurarak fonksiyonu ve estetiği geri kazandırmasıdır. Çiğneme ve konuşmayı düzeltir, gülüşünüzü güzelleştirir. Komşu dişlerin kaymasını önler. İmplant destekli köprüler ise sağlam dişlere zarar vermemesi açısından daha avantajlıdır. Dezavantajlarına gelince, geleneksel köprülerde sağlam destek dişlerin küçültülmesi gerekir. Köprünün altı ve destek dişlerin çevresi iyi temizlenmezse çürük ve diş eti sorunları oluşabilir. Köprülerin ömrü, iyi bakımla 5-15 yıl arasında değişebilir. Özellikle köprü altlarının temizliğine özen göstermek çok önemlidir.

Hareketli Protezlerle Protetik Diş Tedavisi Kimlere Uygundur?

Hareketli protezler, genellikle ağzında çok sayıda diş eksikliği olan veya hiç dişi kalmamış kişiler için uygun bir protetik diş tedavisi seçeneğidir. Sabit protezlerin (köprü veya implant) yapılamadığı durumlarda, örneğin yeterli kemik desteği olmadığında veya hastanın genel sağlık durumu büyük cerrahi işlemlere uygun olmadığında tercih edilebilirler. Ayrıca daha ekonomik bir çözüm arayan hastalar için de bir alternatif olabilirler. Hem tam dişsizlik (total protez) hem de kısmi dişsizlik (parsiyel protez) durumlarında kullanılabilirler.